Verschil moet er zijn. Ook in zand.

Wit zand heeft blauw bloed. Wit zand is voor de grote jongens met de hooggeplaatste contacten. Kwartszand is diamant, al het andere is hooguit steenkool.

Aannemerszand. Bouwzand. Vulzand.

In daglicht vuilgrijs, maar in de boeken veelal zwart als roet. Met ‘groter, dieper en sneller’ als sectormotto in de Olympische discipline ‘vergunningsvoorwaarden negeren’.

Het speelveld van opgeblazen beunhazen, nouveaux riches van gouden badkranen-niveau, gewend om eventuele problemen horeca-gewijs op te lossen.

De putjesscheppers onder de delfstoffenwinners. Alleen sant in het eigen uitgebaggerde land, met de gesponsorde VIP-container op de provinciale jumping als hoogst haalbare surrogaat voor een loge in de Opera, natuurlijk habitat van de witzandwinners.

Uitzonderingen op deze regel zijn even spraakmakend als schaars. Dorpsaannemers die wegenbouwers werden, hun eigen bevoorrading met zand en grind regelden. Hier een put, daar een kuil, sponsoring in natura voor de lokale motorcrossers.

Gaten waar geld mee te verdienen viel. Vuil geld. Afvalgeld. Stortplaatsen, zeker niet alleen voor huishoudelijk afval. Zand erover, bomen erop, alles weer bij het oude.

Vergunningen? Niet nodig. Wetgeving? De wet van de sterkste.

In den beginne volstond stilzwijgende goedkeuring. Selectieve blindheid afgekocht aan de achterdeur van het gemeentehuis. Of onder een goede gedekte restauranttafel, uit het zicht van het gewone volk.

Aannemers werden zandbaronnen, zandbaronnen afvalbaronnen, afvalbaronnen mecenassen. Van verkiezingscampagnes, bijvoorbeeld.

Buiten beeld, vermoed maar niet bewezen. Schemersteun voor beschaamde ontvangers.

Tot de afvalbaronnen uitgroeiden tot internationale milieuholdings, achtenswaardige bedrijven met Respect voor het Milieu.

Politici kwamen nu zelf op bezoek, op afroep, via de voordeur van de nieuwe bedrijfszetel. Voor het oog van de camera’s, publiekelijk gekapitteld over hun economisch beleid.

Schaamteloos. Beschamend.